Opvoeden, waar hebben we het dan over?

Opvoeden gaat er vanuit dat je kinderen iets aanleert wat ze nog niet hebben. Opvoeding is gebaseerd op waarden en normen, maatschappelijke regels om mensen maatschappelijk inpasbaar te maken. Opvoeden is voorwaardelijk. Het stelt voorwaarden aan liefde en maakt dat je liefde moet verdienen door goed gedrag of netjes te zijn. Het doet afbreuk aan het gegeven dat ieder mens in essentie goed is en recht heeft op onvoorwaardelijke liefde.

Kinderen normen en waarden bijbrengen houdt heel subtiel een vorm van ongelijkheid in. Zij weten iets niet wat jij wel weet en dat maakt ongelijk. Kinderen die in zichzelf geen innerlijk verschil ervaren tussen een ouder iemand en een jong iemand, worden daar kwaad over of het geeft hun weerstand. En ongemerkt draag je de pijn over als ouder die het jou heeft gegeven om je aan waarden en normen te houden. Alleen zal er veel naar het gebied van het onderbewustzijn verdwenen zijn omdat je op een bepaald niveau geaccepteerd hebt dat vrijheid niet mogelijk is. De mate van aangepastheid en onvrijheid levert wel een gevoel van ontevredenheid en ongelukkig zijn op omdat het hart niet meer vrij en spontaan kan stromen maar zich steeds geremd voelt. De remming is geïnternaliseerd: niemand buiten je vertelt dat je iets niet mag doen, maar de stem zit van binnen. Want waar sluiten die waarden en normen aan op je eigen hart en waar niet? Bijvoorbeeld op welke punten moest jij ouder je als kind aanpassen vanwege de regels: bijvoorbeeld geen lawaai maken, je netjes gedragen, je mond houden als ouderen praten enz. enz. Hoe is het eigenlijk met jouw innerlijke kind?

Kinderen nemen gedragspatronen over van ouder en grootouders. Bepaald gedrag kan heel irritant zijn. Maar irriteer je je aan je kind, of eigenlijk aan de combinatie van je kind, je eigen vader of partner of moeder of partner? Krijgt het kind de volle lading ervan?

Kinderen van deze tijd zijn toch minder aangepast dan de generatie van opvoeders. Dat geeft eerlijkheid en spontaniteit naar ouders en leraren. Maar niet alle leraren en ouders kunnen met eerlijke feedback (dan wordt het ervaren als kritiek) omgaan omdat ze gewend zijn bijvoorbeeld emoties niet te laten zien en doen alsof ze er niet zijn. Veel kinderen van deze tijd zijn buitengewoon gevoelig voor wat er echt aan de hand is en laten zich niet om de tuin leiden door uiterlijk gedrag en uiterlijk gezag. Een eerlijk kind is confronterend en vraagt de hoogst mogelijke eerlijkheid van een ouder.

Wat kun je doen als ouder?

Wat je als ouder kunt doen, is een bewustwordingsproces beginnen waarbij je gaat nadenken hoe dat met jezelf als ouder zit. Vooral over hoe jij zelf als kind bent opgevoed en opgegroeid. Doordat je als ouderr gaat nadenken over hoe jij opgevoed bent, krijg je inzicht in gedragspatronen die je weer van jouw ouders hebt overgenomen. Gedragingen die je onbewust gebruikt in de opvoeding en die wellicht helemaal niet passen bij wat je hart zegt dat je moet doen. Je kijkt dan naar je eigen innerlijke kind, het kind in jou dat zich op een bepaalde leeftijd aan is gaan passen aan de eisen van zijn omgeving en zichzelf daarmee vergeten is.  Als ouder kun je kijken naar je innerlijke kind en je afvragen hoe die is behandeld en waar het kind in is tekort gekomen. Omdat je zelf nu ouder bent, kun je dat kind nu geven wat je ouders het destijds niet konden geven. Pas als je het innerlijke kind geeft wat het nodig heeft, kun je dat ook aan je eigen kinderen geven. Bijvoorbeeld als je door je ouders niet erkend was in wie je bent, kun je dat ook niet aan je kinderen geven, totdat dat innerlijke kind weer heel en blij in je eigen hart zit.

Je krijgt meer informatie over je eigen innerlijke kind door antwoorden te vinden op verschillende vragen. Waar erger je je over het gedrag van je kind? En waar ben je zelf als kind afgewezen in bepaald gedrag op een bepaalde leeftijd? Je kunt bijvoorbeeld zijn afgewezen doordat je alsmaar voorzichtig moest zijn of niet te hard moest schreeuwen. Wat heeft dat gedaan met je vreugde en vitaliteit? Door zo naar jezelf te kijken kun je het innerlijk kind bevrijden en begrijp je de behoefte aan expressie van je eigen kind. Ik raad je aan lekker mee te doen met het kind in plaats van het af te zwakken en je zorgen te maken over de buren.

Verder kun je ook kijken naar waar je bezorgd over bent. Bezorgd zijn heeft soms weinig te maken met het hart, maar meer met je eigen angsten. Kinderen komen daartegen in opstand omdat ze voelen dat de reden die je noemt waarom iets niet mag, niet de werkelijke reden is. Als er eenduidigheid is tussen emoties en hetgeen je zegt en als je als ouder eerlijk bent in dat je ergens echt bang voor bent, dan begrijpen kinderen het. Ze doen ter wille van jou iets niet. Het is wel belangrijk dat je als ouder aan die angst werkt zodat er verandering in komt, anders beperk je je kinderen. Een spannend voorbeeld hiervan zijn de regels ten aanzien van het fietsen in het donker. Het is de maatschappelijke norm dat donker eng is en dat je nooit alleen over straat mag. Het is de vraag of dat overeenkomt met de feiten. Er is een verband tussen innerlijk en uiterlijk. Angst trekt angst aan en innerlijke veiligheid geeft rust en kalmte. Innerlijke veiligheid ontstaat als je uitgaat van het principe van veiligheid, maar ook wakker bent en je eigen gevoel gebruikt  om situaties in te schatten. Een kind leert het eigen gevoel te gebruiken vanuit de mogelijkheid om ervaringen op te doen, dus niet vanuit beperkingen en angst. Vanuit het weten dat hij gesteund is en dat hij/zij de leerervaringen bespreekbaar kan maken met zijn/haar ouders. En als ouder voel je (met je hart) of een kind die zegt: ‘Mam ik kan alleen op pad’, dat dat klopt. Dat geeft ruimte zodat kinderen hun ouders kunnen overstijgen doordat zij dingen ondernemen waar de ouders zelf in geremd werden of zich in lieten remmen.

Als ouder neem je vanuit je hart makkelijker onconventionele beslissingen en herken je de juiste mogelijkheden voor je kind. Vanuit je hart ga je anders communiceren met je kind. Anders spelen met je kind en anders begeleiden.

Hoe merk je dat je het als ouder goed doet?

Het belangrijkste criterium of je als ouder goed doet is het simpele gegeven of je geniet van je kind of niet. Genieten kunnen we namelijk alleen vanuit het hart. Dan hebben we oog voor de essentie wie het kind is. Voor ‘zijn’ in plaats van ‘gedragingen’. Het hart is onvoorwaardelijk.

Als ouder stel je grenzen vanuit jezelf en vanuit je hart wat jij als mens belangrijk vindt, los of dat geheel aansluit bij de maatschappij. Een kind kan dat onderscheid heel goed hanteren. De vrijheden die ze thuis krijgen vanuit respect voor hun werkelijke verlangens (bijvoorbeeld de muziek keihard aanzetten), maakt dat pubers buiten de deur zich veel makkelijker aanpassen en dat zij ‘zomaar’ weten wat wel en niet hoort. Dat lijkt een paradox, maar is het niet. Zo’n puber kan juist beter nadenken over de verschillen tussen zijn/haar ouders en de maatschappij en welke plek hij/zij zelf in gaat nemen zonder dat hij/zij energie verspilt in het zich verzetten tegen.

Het is van belang dat je je kinderen eigen keuzes laat maken binnen het veld waarin ze verantwoordelijkheid kunnen nemen en daar als ouders ook volledig achter staan. Als een kind dan zelfstandig op pad gaat, kun je er dan van kan genieten in plaats van dat je je (weer) zorgen over maakt. Als er binnen een gezin meerdere kinderen zijn dan zijn er verschillen tussen de velden waarin de verschillende kinderen verantwoordelijkheid over kunnen nemen. Dat komt omdat ieder kind verschillend in elkaar zit. Maak je dat als ouder gewoon bespreekbaar, dan erkent een kind dat ook. Mocht het kind er moeite mee hebben kun je een traject uitzetten voor het kind. Een traject waarin hij/zij bepaalde vaardigheden op kan doen zodat hij/zij de verantwoordelijkheid wel kan gaan nemen. Bijvoorbeeld, het ene kind kan meteen zelfstandig met de trein reizen en het andere is te dromerig om dit meteen zelfstandig te doen. Daardoor vertrouw je als ouder het in eerste instantie niet dat het zomaar goed gaat. Wat voor kort leertraject kun je als ouder bedenken om het dromerige kind de alertheid bij te brengen die hij/zij nodig heeft om met de trein te reizen?

Conclusie

Het effect van de bovengenoemde aandachtspunten is dat een kind zich meer gewaardeerd voelt om wie die is dan om wat hij doet. Kinderen die op gedrag worden afgewezen en daarbij een gevoel van oneerlijkheid ervaren schieten in de weerstand als reactie daarop. Kinderen hebben voor de puberteit meer de neiging om zich aan te passen dan pubers. Want pubers willen zich juist losweken uit die opgelegde dingen om zo hun eigen weg te kunnen bepalen. Kinderen gaan veel gemakkelijker door de puberteit heen als ze van jongs af aan de vrijheid hebben meegekregen om zichzelf te zijn en om om te gaan met de verantwoordelijkheid die dat meebrengt. Want dan is de puberteit niet meer dan een uitvergroting van de weg die ze daarvoor bewandeld hadden.  Als ouder kun je dan zonder moeite je kind in de puberteit loslaten op de eigen weg die hij/zij kiest te gaan.

Joanne van Wijgerden

Bron: http://www.healingarts.nl